Kunst

(Op schilderles hadden we de laatste keer een oefening in perspectief. Op de boot heb ik vervolgens nog twee oefeningen gedaan. Over het perspectief was ik wel tevreden, over het schilderen zelf niet. Opgestuurd naar de lerares. Die troostte mij in mijn zelfkritiek en zei dat het beter was om niet "te fotografisch" te werk te gaan. Die opmerking ben ik nu al een maand aan het herkauwen. Vandaar dit maal een langer stuk in meerdere gedeelten.)

Bestaat er zoiets als Kunsttheorie ? Wat leer je eigenlijk op een kunstacademie ?
Kijk, van Cultuur weet ik als Twentse boer natuurlijk wel de oorsprong. Die komt uit het Grieks. "Kultura" betekent "Verbouwd", in tegenstelling tot "Natura", hetgeen betekend "Spontaan gegroeid". Onkruid en zo.

Gelukkig heb ik wiskundige analyse gehad met daarin vervat afbeeldingstheorie. En dan in het bijzonder de theorie van de homomorfe afbeelding. Ik zal even uitleggen wat een homomorfisme is. Let goed op:

Lucas 15:11-31 is het verhaal van de Goede Vader en de Verloren Zoon Vervolgens zei Jezus …......: "Ik zeg ulieden, dat er alzo blijdschap zal zijn in den hemel over een zondaar, die zich bekeert, meer dan over negen en negentig rechtvaardigen, die de bekering niet van node hebben. (Statenvertaling)"
Er zijn dus twee werelden. De ene wereld is die van de "Goede Vader" en zijn twee zonen, de ene slecht, de andere braaf, en de andere wereld die van Onze Lieve Heer en de mensen waar hij hoofdschuddend op neer kijkt. Iedere element uit de ene verzameling wordt afgebeeld op de andere verzameling. De Goede Vader is Onze lieve Heer en zijn zonen zijn de mensen op aarde die hun erfdeel verkwanseld hebben. Een afbeelding is homomorf als niet alleen de elementen van de ene wereld hun overeenkomstige hebben in de andere wereld, maar ook de functies, zoals hier : Verkwanselen, Blij zijn , etc, etc".

Terug naar de kunst. Als ik een wereld afbeeldt in een schilderij of in een stuk gebakken klei, zou ik mij - HN dus - kunnen afvragen : is dit een homomorfe afbeelding en zo niet, waar zitten de fouten.
Ik beperk me even tot het schilderen:
- de afbeelding klopt niet omdat de schilder niet goed kan zien
- de afbeelding klopt niet omdat de schilder een motorische storing heeft aan zijn handen
- de afbeelding klopt niet omdat de schilder een afwijking heeft aan zijn hersenen of zenuwstelsel. (op zich ook een afbeeldingsstoornis)
- de afbeelding klopt niet omdat de schilder niet genoeg geoefend heeft
- de afbeelding klopt niet omdat de schilder niet zijn/haar best wil doen.

Als dit allemaal wegvalt, is het mogelijk dat :
- De schilder wat anders ziet dan wij allemaal en toch wel goed kan zien: "Impressionisme"
- De schilder door zijn eigen emoties de afbeelding wil vervormen en toch geen motorische storing heeft : "Expressionisme"
- De schilder zich vrijwillig beperkt in het aantal vormen maar wel genoeg geoefend heeft :"Kubisme e.d." ( kan nog steeds homomorf zijn - HN- )

In dit hele verhaal komt wel het functioneren van de "kunstenaar" ter sprake maar nergens het functioneren van de afgebeelden. Terwijl in de homomorfe afbeelding niets over het functioneren van de "kunstenaar" wordt gezegd en alleen maar eisen worden gesteld aan de overdracht van functies van de ene naar de andere wereld. Is hier een leemte in de kunst te bespeuren? Geenszins. Kijk naar het volgende schilderij van ene Rembrandt van Rijn, getiteld : "De verloren zoon". Alle functieoverdrachten zijn aanwezig: Het berouw van de losbandige zoon, de vergeving van de liefdevolle vader, de verontwaardiging van de gehoorzame zoon, de afstand die dat schept tussen beide.

Nergens poeha, nergens "kunstenaar", nergens stijlfiguren op theorie. Alleen maar een homomorfe afbeelding.

P.S.
Waar sta ik dan in dit theoretisch palet ? Bij:
- de afbeelding klopt niet omdat de schilder niet goed kan kijken
- de afbeelding klopt niet omdat de schilder niet genoeg geoefend heeft.
En de juffrouw had natuurlijk gelijk. Het schetsmatige schilderij was eigenlijk het mooist.